Jelka van Houten: ‘Voor mij is de acteerwereld één grote-mensen-speeltuin’

Jelline Floriska (Jelka) van Houten is, net als haar zus Carice van Houten, niet meer van de Nederlandse televisie weg te denken. Zo’n vijftien jaar geleden brak ze door met haar rol in de musical Turks Fruit. Toch bleef het niet bij acteren, want de creatieve duizendpoot maakt tegenwoordig sieraden voor haar eigen label Oak and Elk, is ambassadrice van Hästens én bracht een cd uit. 

Je speelde in veel verschillende series, films en musicals, waaronder Jeuk (met Thomas Acda), Mannenharten en Expeditie Eiland. Kun je vertellen waar jouw liefde voor acteren vandaan komt?
‘Vooral de liefde voor film. Mijn vader zat in de film- en muziekwereld, dus dat is mij met de paplepel ingegoten. De liefde voor spelen kwam pas later. Ik zong altijd en ben op die manier de musicalwereld ingerold. Voor mij is deze wereld een “grote-mensen-speeltuin”: zo ben ik voor bepaalde rollen al eigenaar van een groot grachtenpand geweest, maar ook bajesklant. Je kunt op het podium of in een rol alles blijven doen, dat is een creatief en fijn gevoel.’

Had je dat van jongs af aan al?
‘Zeker! Ik ben altijd vrij extravert geweest. Op de basisschool waren de eerste vijf minuten van de les voor mij, omdat ik anders de hele dag gekke dingen aan het doen was. De leraar hoopte dat ik door die vijf minuten de rest van de dag m’n klep zou houden.’

Werkte dat?
‘Ja, dat was wel een slim idee van die leraar. Anders liep ik de hele dag de clown uit te hangen en verstoorde ik constant de les. Ik wilde niet leren, ik wilde alleen maar spelen en gek doen. Ik deed de hele dag typetjes.’

Je hebt in eerdere interviews aangegeven nogal klunzig te zijn. Zo brak je je stuitbeentje na een val uit een hangmat en schoor je je been per ongeluk met een chirurgisch scheermesje, met alle gevolgen van dien. Heeft die klunzigheid weleens in je voordeel gewerkt tijdens je carrière?
‘Klunzig zijn, daar ben ik mee gestopt. Ik heb inderdaad weleens brokken gemaakt. Best gek, want in mijn werk ben ik juist weer heel handig. Ik ben decorbouwer geweest en daar heb ik nooit ongelukken gehad. Da’s een andere motoriek denk ik, haha. Maar of het echt in mijn voordeel heeft gewerkt? Nee.’

Met welke rol heb jij je het meest kunnen identificeren?
‘Alle moederrollen die ik heb gespeeld, omdat dat heel dichtbij ligt. Ik denk dat ik weleens betere moeders heb gespeeld dan ik zelf ben. Maar dat is makkelijk om te roepen als je zelf kinderen hebt.’

Jelka van Houten tijdens Jeuk op de set met Thomas Acda

Welke rol zou jij nog graag willen spelen?
‘Weet ik niet! Dat weet je eigenlijk pas als je een karakter leest en denkt: “dit wil ik doen!” Alles is een uitdaging. Het ligt eraan welke scripts er nog op mijn pad komen.’

Je denkt niet bij rollen uit bestaande films “dat zou ik veel beter kunnen”?
‘Dat is een misvatting. Als ik auditie doe voor een rol en het niet word, ga ik twijfelen aan mezelf. Of ik wel goed genoeg ben. Maar als ik dan degene zie die het is geworden past ze precies bij die rol. Het heeft te maken met welk type je bent en welk type je moet zijn voor een rol. Het heeft niet zozeer te maken met of je het wel of niet kan.’

Om welke rol heb je het meest gelachen?
‘Mijn rol in Jeuk. Dat was echt een cadeautje. Daar heb ik zo ontzettend veel gelachen! Daar konden we vrijuit spelen. Dat was een rol waar ik ontzettend veel plezier van heb gehad. Ik vind het jammer dat we daar geen nieuwe afleveringen meer voor opnemen, dat is een rol die ik heel erg mis.’

Hoe dichtbij staat de Jelka uit Jeuk bij de echte Jelka?
‘Heel dichtbij, maar zo vergevingsgezind als ik in Jeuk ben, ben ik in het echt niet. Thomas (Thomas Acda red.)  komt eigenlijk altijd met alles weg. In het echte leven zou ik dan wel wat meer ruzie hebben, haha!’

Mijn zus is meer gedreven om te spelen en heeft minder ambities wat betreft dingen maken

Met welke projecten ben je momenteel bezig?
‘Ik ben nu bezig met de opnames van Huisvrouwen bestaan niet (deel 2), de serie Harkum voor NPO en na de zomer gaat de vrouwelijke versie van het toneelstuk De Verleiders in première.’

Je zus (Carice van Houten, red.) heeft ook een flinke acteercarrière opgebouwd. Hebben jullie dezelfde ambities?
‘We zijn op een andere manier ambitieus. Mijn zus is meer gedreven om te spelen en heeft minder ambities wat betreft dingen maken. Zij gaat niet zitten knutselen, om het zo te zeggen, daar is zij niet zo van. Niet zoals ik heb met het smeden van sieraden. Wat dat betreft hebben wij een hele andere smaak.’

Hebben jullie weleens het gevoel dat jullie elkaar op gebied van carrière in de weg lopen?
‘Nee, want we zijn hele andere types. Wij zouden niet snel auditie doen of gevraagd worden voor dezelfde rol, dus dat zit elkaar niet in de weg.’

Zou je kunnen zeggen dat de acteergenen in de familie zitten?
‘Ja absoluut! In beide families, ook van mijn moeders kant.’

Je wordt nog weleens omschreven als ‘de zus van’, vind je dat lastig?
‘Ik bén “de zus van”, en daar ben ik heel trots op. Voor ons is het niets anders dan dat ik bijvoorbeeld pizzabakker zou zijn en zij broodbakker en we allebei met deeg werken. Vooral andere mensen willen er graag een verhaal omheen hangen, omdat je bekend bent bij het publiek. Dan vinden anderen het interessanter om ernaar te vragen, maar het is heus niet zo interessant als het lijkt.’

Heb je nooit het gevoel gehad in haar schaduw te staan?
‘Nee, nooit. Als er mensen zijn die dat zeggen, zijn ze op zoek naar sensatie, maar dat is voor ons niet de realiteit.’

Doe je projecten die je niet leuk vindt?
‘Ik doe weleens projecten die ik wat minder leuk vind, puur omdat de hypotheek betaald moet worden. Maar het is werk en helaas kunnen we niet altijd de meest prachtige projecten die we voor ogen hebben, doen. Het smeden mis ik als ik het niet doe, het geeft mij heel veel ontspanning en plezier. Ik zou het leuk vinden als het steeds meer gaat leven en het een succes wordt. Maar ik wil beide blijven doen.’

Ik ben heel happy, ik kan het niet anders zeggen

Je bent ook ambassadrice van Zweedse beddengigant Hästens, hoe ben je daar zo terecht gekomen?
‘Ik wilde mijn hele leven al zo’n bed! Ik ben geen goede slaper, dus een nieuw bed stond hoog op mijn wensenlijstje. Toen ik een keer in de winkel was tijdens de opnames van een andere klus riep ik dat ik graag zo’n bed wilde, en zo is het balletje gaan rollen.’

Je werkte eerder dit jaar een dag als verkoopadviseur bij de Hästens Store Alkmaar. Hoe vond je dat?
‘Ik vond dat ik het heel goed deed, omdat ik vanuit mijn eigen ervaring kon vertellen. Ik wist dat dit het bed was wat uiteindelijk voor mij zou werken. Dat was niet gespeeld, ik kon het echt aanprijzen.’

Je hebt een relatie met Luizenmoeder-acteur en cabaretier Henry van Loon. Zelf ben je ook altijd wel in voor een grapje, zoals de kijkers van Foute Vriendinnen inmiddels weten. Is het altijd lachen, gieren, brullen bij jullie thuis?
‘Inderdaad! Het is altijd lachen, gieren, brullen. We zijn gewone mensen met een gewone relatie, maar er wordt wel meer gelachen dan in welke relatie hiervoor dan ook. We zitten heel erg op één lijn. Ik ben heel happy, ik kan het niet anders zeggen.’

En als we even een kleine blik mogen werpen op de toekomst van je privéleven, hoe ziet die toekomst eruit?
‘Op dit moment heel rooskleurig. Ik ben heel gelukkig en zit in de zeven vette jaren.’

Tot slot. Waar zie jij jezelf over tien jaar?
‘Dan is m’n sieradenbedrijf groot en heb ik meer vrije tijd. Ik zie het alleen maar beter worden!’

Jelka’s sieradenlijn: Oak and Elk

Je creativiteit uit zich ook in andere dingen dan acteren. Je maakt sieraden (Oak and Elk, red.), hoe is dat ontstaan?
‘Ik heb altijd een enorme voorliefde gehad voor sieraden. Ik ben echt een ekster en draag het liefst zoveel mogelijk ringen. Dat komt door mijn oma, zij had van die hele mooie, verfijnde sieraden. Die zijn ooit bij een inbraak gestolen, daar was ik echt helemaal kapot van. Toen heb ik mezelf voorgenomen om ze ooit na te maken. Toen ik vier jaar geleden in scheiding lag had ik iets nodig om mezelf van de straat te houden. Ik ben een edelsmidcursus gaan doen in Amsterdam en dat bleek dikke liefde te zijn. Het was een soort mindfullness 2.0 voor mij.’

Zit je dan ’s avonds aan de keukentafel sieraden te smeden?
‘In eerste instantie smeedde ik thuis bij het aanrecht, maar nu heb ik een atelier. Je bent toch de hele dag met chemische spullen bezig en als ik dan daarna ook nog moet koken voor de kinderen, leek het me verstandig het ergens anders te doen. Daarnaast woon ik niet heel groot en was het huis snel vol.’

Hoe bedenk je de ontwerpen van je sieraden?
‘Mijn ontwerpen zijn gebaseerd op leven, dood en liefde. Een sieraad is heel symbolisch en ik vind het mooi om iets te maken voor een bepaalde gelegenheid. Het zijn allemaal kleine verhaaltjes. Zo heb ik een sieraad gemaakt voor een bevriend homostel die een kindje hebben met een vrouw. Ik hou van subtiele dingen die betekenis hebben.’

Wat wil je uiteindelijk bereiken met je sieradenmerk?
‘Mijn droom is dat Oak and Elk mijn basis wordt en dat ik daarnaast projecten kan doen die ik leuk vind.’

Tekst: Sharon Bremer